De Bilderberg Conferentie 2025

Geen club van samenzweerders maar wel uiterst invloedrijk

De jaarlijkse Bilderbergconferenties genieten al sinds de oprichting in 1954 veel belangstelling. De laatste jaren neemt dat iets af, vermoedelijk omdat er steeds meer conspiratietheorieën in omloop zijn gekomen waardoor Bilderberg minder opvalt. De meeste publicaties over Bilderberg zijn ook van conspiratieve aard. Dat heeft de organisatie vooral aan zichzelf te danken. Er worden nooit mededelingen gedaan over de discussies en jarenlang waren de agenda en deelnemerslijst geheim. Wat gebeurt er achter die gesloten deuren. En kan dat het daglicht verdragen?

Bilderberg opereert onder de Chatham House Rule. Dat betekent dat er niets naar buiten wordt gebracht. De deelnemers kunnen onderling in volstrekte openheid praten en naderhand niet aangesproken worden op hun discussiebijdrage. Er zijn daarom geen notulen of verslagen van de vergaderingen wat er allemaal toe bijdraagt dat de deelnemers zich in beslotenheid openlijk durven te uiten. Ze stellen het op prijs over gevoelige thema’s van gedachten te kunnen wisselen zonder bang te hoeven zijn voor politieke risico’s.

Prins Bernhard staat samen met de Pool Josef Retinger te boek als de oprichter van ‘Bilderberg’ dat vernoemd is naar het gelijknamige hotel in Oosterbeek waar de eerste conferentie plaatsvond en dat nog steeds bestaat. De Atlanticus Bernhard vond dat Europa en de Verenigde Staten van elkaar vervreemden en meende dat er iets moest gebeuren om dat proces te stoppen. Overigens was het Retinger die met het initiatief op de proppen kwam. Hij beschikte echter niet over voldoende internationale contacten en kwam zo bij Bernhard terecht die er wel een imposant internationaal netwerk op na hield. De prins kon prominenten in Europa (behalve de Oostbloklanden), Amerika en Canada uitnodigen en desnoods wat druk uitoefenen als ze geen trek hadden om te komen, wat in de begintijd nogal eens het geval was. Het enthousiasme voor Bernhards plan was aanvankelijk – vooral in Amerika – gering.

De beoogde deelnemers waren vooraanstaande politici, chefs van multinationals, vakbondsleiders, bankiers, wetenschappers, militairen en enkele ‘moguls’: directeuren van grote mediaconcerns. Die konden er voor zorgen dat een bepaald idee anoniem in de pers werd gelanceerd maar ze waren tegelijkertijd een garantie dat hun concern niet inhoudelijk over de conferentie ging berichten (wat de samenzweringstheoriën over Bilderberg in de hand heeft gewerkt).

Wie de lijst van deelnemers bekijkt komt onwillekeurig onder de indruk van de enorme concentratie van politieke, financiële en economische macht die in een zaal bijeen is gebracht. Veel deelnemers zijn ook lid van invloedrijke organisaties zoals de denktank Council on Foreign Relations (met uitmuntende connecties in Washington) of de Trilaterale Commissie (TLC). De TLC is net als Bilderberg een privéorganisatie maar heeft – anders dan Bilderberg, dat zich op Europa en Noord-Amerika richt – ook deelnemers uit Zuidoost-Azië. De oprichter/miljardair David Rockefeller beoogde met de TLC de politieke en economische samenwerking tussen de genoemde gebieden te verbeteren.

Op een Bilderbergconferentie worden geen besluiten genomen zoals complotdenkers, die in Bilderberg een wereldregering menen te zien, graag beweren. Maar ze hebben gelijk als ze stellen dat de machtigste mensen van deze planeet op Bilderberg de grote wereldproblemen aankaarten. De onderwerpen staan ieder jaar in het teken van de dan heersende problematiek. Dat zijn altijd vraagstukken op het gebied van politiek, bedrijfsleven, geopolitiek, financiën, energie en defensie. De agenda varieert per jaar maar de onderwerpen zijn altijd actueel.

In Stockholm (2025) is veel gepraat over Oekraïne. Hoe weten we dat eigenlijk als er geen verslagen en notulen worden gemaakt en niets openbaar wordt gemaakt? Ieder jaar is er wel een lek maar de individuele deelnemers maken zelf ook vaak uitgebreide aantekeningen van de discussies en die komen in een aantal gevallen in een openbaar archief terecht. Zelf heb ik voor mijn boek De Bilderbergconferenties. Organisatie en werkwijze van een geheim trans-Atlantisch netwerk (2007) aantekeningen van Canadese, Nederlandse, Zweedse, Duitse en Amerikaanse deelnemers kunnen inzien en vergelijken. Ze kwamen qua inhoud vrijwel overeen. In de verslagen en notities wordt regelmatig gesproken over proefballonnetjes die ministers en CEO’s oplaten om te zien hoe hun ideeën vallen bij de conferentiegangers. Daaruit kunnen ze opmaken of hun plannen levensvatbaar zijn of toch maar beter achterwege kunnen worden gelaten. Het kan dus helpen bij de besluitvorming van een bedrijf of een regering maar besluiten nemen doen de conferentiegangers zelf niet. Dat zou ook geen zin hebben.

Stel dat de Bilderbergers bij nader inzien de euro toch geen goed idee vonden en meenden dat de mark, de franc, de gulden enzovoort zouden moeten terugkeren. Om dat te testen vragen ze Mark Rutte (hij was kind aan huis op Bilderberg) om in Nederland de gulden weer in te voeren. Dat kan Rutte niet in zijn eentje, maar hij kan het idee wel aankaarten in de ministerraad. Hij zal dan een wetsvoorstel moeten indienen, dat beide Kamers moet passeren voor goedkeuring. Daarnaast had hij te maken gekregen met Europese verdragen waarin de positie van de euro is geregeld. Een ander voorbeeld is de Brexit. Die is wel degelijk uitgebreid op Bilderberg onder de loep genomen maar niet door Bilderberg tot stand gebracht. Op de uitkomst van het Brexit-referendum had de organisatie geen invloed.

Ontegenzeggelijk heeft Bilderberg invloed. Regeringsleden en CEO’s horen ideeën en voorstellen en nemen die mee naar huis. Mogelijk gaan ze deel uitmaken van een wetsvoorstel of van een bedrijfsplan maar dat is nauwelijks traceerbaar. En hoe erg is het als een idee – dat van origine afkomstig is van Bilderberg – wordt goedgekeurd door het concernbestuur of – in het geval van een wetsvoorstel – door de volksvertegenwoordiging wordt aangenomen?

De agendapunten worden ter conferentie kort door twee deelnemers toegelicht. Het liefst door een voor- en een tegenstander die bij voorkeur een verschillende politiek wereldbeeld hebben, want dat bevordert de discussie.

De aanwezigen nemen officieel deel op persoonlijke titel maar in werkelijkheid worden ze geselecteerd vanwege hun functie of invloed. Een koning, een minister of een topbankier is geen toevallige gast, maar is aanwezig  om wie hij of zij is. Een vuilnisman zul je er niet aantreffen. Mark Rutte was aanwezig als de heer Rutte en niet als minister-president (of zoals dit jaar als secretaris-generaal van de Navo), hoewel zijn functie wel achter zijn naam stond vermeld. Iedereen krijgt een functievermelding maar de fictie van privé-persoon wordt angstvallig in stand gehouden. Dat houdt ook in dat iemand als Rutte zijn eigen reis moet betalen, maar dat liet hij aan de belastingbetaler over.

Zoals in 2019 toen zowel Willem-Alexander als Mark Rutte waren uitgenodigd voor de Bilderbergconferentie in Zwitserland. Het regeringsvliegtuig was wegens onderhoud niet beschikbaar; dus werd een privéjet ingehuurd.

Rutte en een medewerker mochten meevliegen, maar moesten wel 13.695 euro overmaken. De koning liet een rekening sturen omdat hij zo’n  € 400.000 euro per jaar aan privéjets en helikopters mag uitgeven. Als hij Rutte liet betalen zat hij minder snel aan die limiet.

De koning heeft altijd vrij reizen maar Rutte als privé-persoon niet. Hij reisde niet in het landsbelang en dus had hij de reis zelf moeten bekostigen. Net als de 1772,78 euro voor drie hotelovernachtingen.  Kathalijne Buitenweg, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, was ook uitgenodigd. Vloog zij mee in de door Willem-Alexander op staatskosten gehuurde privéjet? Nee. Buitenweg kent de regels: ‘Ik ben per trein gegaan (vier keer overstappen) en heb de kosten zelf betaald.’

Tijdens het niet officiële gedeelte van Bilderberg – bij de borrel en het diner – wordt er stevig genetwerkt en er zullen ongetwijfeld afspraken worden gemaakt, maar dat heeft niets met het officiële gedeelte te maken.

Men spreekt dan wel op persoonlijke titel maar de inzichten, standpunten of onderlinge afspraken kunnen wel degelijk invloed hebben op beleid of (geo)politieke koers. Deelnemers als David Rockefeller en Henry Kissinger (de tientallen jaren prominent aanwezig waren) zaten er niet vanwege hun mooie ogen maar als iconen van respectievelijk economische macht en geopolitiek die hun best deden om deelnemers van hun persoonlijke inzichten te overtuigen.

Prins Bernhard had ook zo zijn belangen. Tijdens het Lockheed-schandaal kwam uit hoe hij zijn invloed had omgezet in klinkende munt. De Amerikaanse deelnemers eisten toen trouwens zijn vertrek als voorzitter, anders zouden ze de conferenties voortaan links laten liggen, wat het einde van Bilderberg had betekend. Amerikanen houden niet van corruptie, in ieder geval niet als die naar buiten komt.

Ons huidige staatshoofd heeft (net als zijn moeder Beatrix) al menige conferentie bezocht. Niet als koning maar als ‘Netherlands, H.M. the King of the (NLD).’ De RVD meldt dat hij er op persoonlijke titel zit, maar dat is in strijd met artikel 42 van de Grondwet. Die zegt dat de ministers verantwoordelijk zijn voor alles wat de koning doet. Dat betekent dat hij een Bilderbergbezoek niet privé kan afleggen. Hij mag niet zomaar even op eigen houtje (ook niet als toehoorder of informeel aanwezige) aan internationale overlegstructuren deelnemen zonder dat een minister daarvoor verantwoordelijkheid neemt. Zeker op Bilderberg onttrekt de koning zich aan iedere vorm van democratische controle. Niemand weet wat hij daar zegt, belooft of anderszins uitvreet. Maar de Tweede Kamer laat hem ongemoeid zijn gang gaan en ook de zogenoemde kwaliteitskranten maken er nauwelijks of geen woorden aan vuil. Het is trouwens de vraag hoe de in Stockholm aanwezige minister van Justitie David van Weel met die verantwoordelijkheid zou moeten omgaan want hij valt immers onder de Chatham House Rule wat betekent dat hij zijn mond moet houden over alles wat hij op de conferentie hoort of ziet.

De deelnemerslijst is ook een indicatie waarover de conferentie gaat debatteren. In Stockholm stonden dit jaar de volgende punten op de agenda: trans-atlantische betrekkingen, waarmee de verhouding tussen de Europese Unie en de Trumpregering werd bedoeld. Verder de strategische en militaire impact van de oorlog in Oekraïne, nucleaire proliferatie (toegespitst op Iran en Noord-Korea), de toegang tot strategische grondstoffen, de oorlog in het Midden-Oosten en ‘Depopulation & Migration’. Daarin meenden complotdenkers het begrip ‘omvolking’ te herkennen, maar het kan  evengoed te maken hebben met droogte in delen van Afrika die kleine volksverhuizingen teweeg brengen of met de oorlog van Rusland tegen de Oekraïne. Die heeft immers een migratiegolf teweeg  gebracht en gebieden grotendeels ontvolkt.

Maar de meeste aandacht in Stockholm ging toch uit naar Artificial Intelligence (AI), haar toepassingen en gebruik in moderne oorlogvoering. Kunstmatige intelligentie is niet langer een utopie maar harde werkelijkheid die vele en vooralsnog onvermoed grote implicaties voor de mensheid met zich kan mee kan brengen. In Stockholm waren er meer hightech-bazen en defensie-CEO’s dan gewoonlijk en ook het aantal hoge militairen was hoger dan normaal.

De aanwezigheid van hightech op Bilderberg neemt al jaren toe. Jeff Bezos van Amazon werd al in 2011 en 2013 gesignaleerd. Bill Gates van Microsoft was in 2010 aanwezig. Elon Musk (onder meer Tesla) en Mark Zuckerberg (Meta) zijn tot dusver niet geweest. Daarentegen heeft Sam Altman van Open AI zich al drie keer laten zien, net als Eric Schmidt van Alphabet/Google. Peter Thiel is eveneens een regelmatig terugkerende gast. Hij is de man achter PayPal maar ook medeoprichter van softwarebedrijf Palantir dat werkt voor inlichtingendiensten en het Pentagon. Alex Karp, ook van Palantir, komt de laatste jaren eveneens trouw opdagen. En niet te vergeten Demis Hassabis, een Britse onderzoeker op het gebied van kunstmatige intelligentie en bovendien CEO en medeoprichter van Google DeepMind.

In Stockholm was het gebruik van AI voor militaire operaties een centraal onderwerp. Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in 2022 komen er meer toplieden uit de defensie-industrie naar Bilderberg. Het zijn de eerste tekenen van een nieuw militair-industrieel complex, met een significante invloed van AI.
President Eisenhower waarschuwde bij zijn aftreden in 1961 voor té nauwe banden tussen het leger en de wapenindustrie: het ‘militair-industrieel complex’. De innige samenwerking en de gedeelde belangen van de defensie-industrie, het leger en vooraanstaande politici zou een te grote invloed op het nationale beleid krijgen wat ten koste zou kunnen gaan van andere overheidstaken. Wat nu gaande is met AI lijkt nog vele malen bedreigender omdat het zo onvoorspelbaar en ondoorzichtig is.

Voormalig Google-topman Eric Schmidt waarschuwde dat de wereld afstevent op een  wedloop die we nooit eerder hebben meegemaakt. Het draait daarbij om super intelligente AI; een technologie die volgens Schmidt de sleutel is tot totale militaire dominantie. Wie als eerste super AI ontwikkelt, krijgt ‘de sleutels tot wereldheerschappij’ in handen. De ontwikkeling daarvan vereist wel enorme hoeveelheden energie, mogelijk honderd keer meer dan nu beschikbaar is. Dat is op zichzelf al verontrustend want het zal de strijd om energie en kritieke grondstoffen verder aanwakkeren en zo nieuwe spanningen in de wereld oproepen

Zolang de super AI er nog niet is zijn autonome drones het meest dodelijke AI-product van dit moment. Het was geen toeval dat in Stockholm toonaangevende bedrijven aanwezig waren die AI combineren met defensietechnologie: naast het al genoemde Palantir was er Thales: de marktleider op het terrein van onbemande vliegtuigen. Verder Helsing, een Duits AI-dronebedrijf en Anduril, een Amerikaans defensietechnologiebedrijf gespecialiseerd in autonome systemen. Hun boodschap was dat er (nóg) meer vaart achter de nieuwe technieken moet worden gezet wil het Westen niet gedomineerd gaan worden door China. Verontrustend is dat een handjevol techmiljardairs met hun ‘toys for the boys’ verhalen hoge militairen in vervoering wisten te brengen.

Er zijn grote gevaren verbonden aan de nieuwe AI-wapens en dat zal in de toekomst alleen maar erger worden. De toekomstige wapens kunnen onafhankelijk van menselijk ingrijpen worden ingezet en fatale ‘beslissingen’ nemen. Er komt geen mens meer aan te pas. De kans op dodelijk slachtoffers neemt toe want AI beschikt niet over een geweten en is vrij van iedere vorm van empathie. De gevolgen zullen worden afgedaan als collateral damage (‘bijkomende schade’) maar daar schieten al die doden en hun nabestaanden niets mee op.

Het risico van fouten en misinterpretaties door AI, zonder dat er een mens aan te pas komt, kan verreikende consequenties hebben en wellicht zelfs (ongewild) een nieuwe oorlog of zelfs wereldoorlog veroorzaken. Immers, als de raketdetectie van binnenkomende projectielen op de een of andere manier faalt door het uitvallen van bijvoorbeeld een chip kan dat tot een vals aanvalsalarm leiden. Als daarop volautomatisch door AI wordt gereageerd met de lancering van atoomwapens (die juist zijn bedoeld om in het kader van de wederzijdse afschrikking niet te worden gebruikt) in het gedaan met de wereld. Als AI onafhankelijk van menselijk oordelen  een alarm over inkomende raketten moet beoordelen kan het binnen luttele seconden het vergeldingssysteem in werking stellen.

Een ander nadeel is dat militaire AI‑beslissingen volstrekt onvoorspelbaar kunnen zijn. Parlementen en burgers verliezen hun invloed; de techniek neemt beslissingen over leven en dood over. Het risico op een ‘geautomatiseerd conflict’ is levensgroot. Evenzeer verontrustend is dat spilfiguren als Peter Thiel rechts-liberaal zijn georiënteerd en niets moeten hebben van regels en toezicht. Meer ethisch gestemde mensen zijn in de AI-wereld in de minderheid.

Een brief van het Pentagon aan Army leaders van 1 mei 2025 laat zien waar de militairen op uit zijn:

‘Slagvelden over de hele wereld veranderen in rap tempo. Autonome systemen worden dodelijker en goedkoper. Sensoren en afleidingsmanoeuvres zijn overal. Dual-use technologieën evolueren voortdurend en overtreffen onze processen om ze te verslaan. Om onze voorsprong op het slagveld te behouden, zal ons leger transformeren naar een slankere, dodelijkere strijdmacht door de manier waarop we vechten, trainen, organiseren en materieel aanschaffen aan te passen. In overeenstemming met de richtlijn van de Minister van Defensie van 30 april 2025 implementeert het leger een uitgebreide transformatiestrategie: het Army Transformation Initiative (ATI). Dit initiatief zal alle vereisten opnieuw bekijken en onnodige vereisten elimineren, meedogenloos prioriteit geven aan gevechtsformaties om direct bij te dragen aan dodelijke aanvallen, en leiders op het hoogste niveau in staat stellen om harde beslissingen te nemen om ervoor te zorgen dat middelen worden afgestemd op strategische doelstellingen. Om dit te bereiken, omvat ATI drie inspanningslijnen: het leveren van kritieke oorlogscapaciteiten, het optimaliseren van onze strijdkrachtstructuur en het elimineren van verspilling en verouderde programma’s.’

Wat is dat dual use eigenlijk? Het is technologie die oorspronkelijk is ontwikkeld voor de civiele industrie maar die ook kan worden ingezet voor de ontwikkeling, productie of verspreiding van chemische en biologische wapens. En niet te vergeten raketten waarmee nucleaire bommen en andere massavernietigingswapens naar hun doel worden geleid. Software en technologie kunnen eveneens dual use zijn.

Tot slot: De Wallenberg-familie die als gastheer van de Bilderbergconferentie optrad (het Grand Hotel Stockholm waar de conferentie plaats vond is ook eigendom van de familie) is niet alleen de machtigste familie van Zweden met belangen in het bankwezen, de industrie en AI-bedrijven, maar ze is ook een invloedrijke speler binnen de Europese AI- en defensiewereld. De Wallenbergs hebben grote belangen in Saab, dat jachtvliegtuigen en ander wapentuig produceert maar het bedrijf investeert jaarlijks ook miljarden in de ontwikkeling van AI.

Alles overziend zou een tikkeltje minder Chatham House Rule en wat meer openheid over Bilderberg het overwegen waard zijn. Het lot van onze wereld moet je niet aan zwijgende investeerders, techneuten en militairen overlaten. Al helemaal niet als ze, zoals daar in Stockholm, op een overheerlijk stuk spek worden gebonden.